දියුණු වන රටවල ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය අර්බුදය උග්‍ර වේ

ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය හෙවත් ඉ-අපද්‍රව්‍ය ලෝකයේ අවධානයට ලක්‌ ව ඇති නූතන යුගයේ පරිසර දූෂණයේ සංකේතයක්‌ බඳු ය. භාවිතයෙන් ඉවත ලන විවිධ විද්යුත් උපකරණ එක්‌ රැස්‌වීම නිසා ඇති වන අපද්‍රව්‍ය ගැටලූව මෑත වසර දහයක පමණ කාලයක සිට පරිසර අංශවල හා දේශපාලන අධිකාරීන් ගේ දැඩි අවධානයකට ලක්‌ වී ඇත. විවිධ විද්යුත් උපකරණ මේ සඳහා දායක වන නමුත් පරිගණක හා ජංගම දුරකථන භාවිතය පුළුල් වීමත් සමඟ ලෝකය පුරා මේ අපද්‍රව්‍ය පිළිබඳ ගැටලූව බෙහෙවින් උග්‍ර විය.

ඉ-අපද්‍රව්‍ය අර්බුදයේ තවත් ගැටලූවක්‌ වූයේ දියුණු කාර්මික රටවලින් ඉවත ලන ඉලෙක්‌ට්‍රොනික උපකරණ දියුණු වන රටවලට යෑවීම ය. එවැනි අපද්‍රව්‍ය ක්‍රමවත්ව ප්‍රතිචක්‍රීකරණය කිරීමේ හා ඉවත ලෑමේ පහසුකම් නො තිබූ දියුණු වන රටවල් ගණනාවක මේ හේතුවෙන් දැඩි පාරිසරික හා සෞඛ්‍ය අර්බුදයක්‌ ඇති වී තිබේ.

දියුණු වන රටවල ඉ-අපද්‍රව්‍ය ගැටලූව හා අනාගත තත්ත්වය පිළිබඳව පසුගිය දා නිකුත් වූ වාර්තාවකින් අවධාරණය කරන ලද්දේ නව ප්‍රතිචක්‍රිකරණ තාක්‌ෂණයක්‌ හඳුන්වා දීම හා මහජන සෞඛ්‍යය හා පරිසරය ආරක්‌ෂා කිරීම සඳහා නව නීති සැකසීමේ ඇති වැදගත්කම ය. එක්‌සත්ජාතීන් ගේ පරිසර වැඩසටහන මඟින් නිකුත් කර ඇති මේ වාර්තාව zප්‍රතිචක්‍රිකරණය - ඉ-අපද්‍රව්‍යවල සිට සම්පත් දක්‌වා නම් වේ. දියුණු වන රටවල් එකොළහක මේ වන විට පවත්නා විවිධ විද්යුත් උපකරණ කාණ්‌ඩවලින් ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය ජනනය වීමේ ප්‍රමාණය පිළිබඳව මෙහි දී අධ්‍යයනයට ලක්‌ කර ඇති අතර එමඟින් අනාගතයේ දී ඇති වෙතැයි විශ්වාස කෙරෙන අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය ද පුරෝකථනය කර ඇත. එසේම මේ තත්ත්වය වළක්‌වා ගැනීම සඳහා ගත යුතු පියවර ද එහි ඇතුළත් වේ.

ඉ-අපද්‍රව්‍ය වේගයෙන් වර්ධනය වේ

වාර්ෂිකව ලෝකයේ ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය ජනනය වර්ධනය වන ප්‍රමාණය ටොන් මිලියන 40ක්‌ පමණ වේ. මේ අතර වැඩි ප්‍රමාණයක්‌ දියුණු රටවලින් ජනනය වන නමුත් දැන් දැන් දියුණු වන රටවල නිපදවෙන අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය ද වේගයෙන් වර්ධනය වෙමින් තිබේ. ඒ දියුණු වන රටවල ඉලෙක්‌ට්‍රොනික උපකරණ භාවිතය ඉහළ යමින් පවත්නා නිසා ය. මේ රටවල අනාගතයේ දී ඉ-අපද්‍රව්‍ය ජනනය වීම ද වේගයෙන් ඉහළ යනු ඇතැයි පුරෝකථනය කර ඇත. ඉදිරි වසර දහයක කාලය පිළිබඳ සිදු කර ඇති නිර්ණය කිරීම් අනුව පෙනෙන්නට තිබෙන්නේ බරපතල තත්ත්වයකි. නිදසුනක්‌ ලෙස 2020 වර්ෂය වන විට ඉන්දියාවේ පරිගණකවලින් නිපදවෙන අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය 2007 වර්ෂයේ පැවැති මට්‌ටම මෙන් සියයට 500කින් ද, දකුණු අප්‍රිකාවේ හා චීනයේ සියයට 200ත් 400ත් අතර ප්‍රමාණයකින් ද ඉහළ යනු ඇති බව මෙහි පෙන්වා දී ඇත. එසේම භාවිත කළ ජංගම දුරකථන නිසා ජනනය වන අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණය චීනයේ හත් ගුණයකින් ද, ඉන්දියාවේ දහ අට ගුණයකින් ද වැඩි වනු ඇතැයි මේ වාර්තාවේ පෙන්වා දී ඇත.

දියුණු වන රටවල ඉලෙක්‌ට්‍රොනික අපද්‍රව්‍ය වර්තමානයේ දී ද අර්බුදයකි. ඒ සඳහා එක්‌ හේතුවක්‌ වන්නේ මේ රටවලට දියුණු රටවලින් ආනයනය කරනු ලබන ඉ-අපද්‍රව්‍ය ය. මේවා අපද්‍රව්‍ය ලෙස මෙන්ම යළිත් භාවිත කළ හැකි උපකරණ ලෙස ද මේ රටවලට ගෙන එනු ලැබේ. ඇතැම් විට නීති විරෝධීව ද මේ ක්‍රියාවලිය සිදු වේ. අනාගතයේ දී ඒ රටවල් තුළ ම ජනනය වන අපද්‍රව්‍ය ප්‍රමාණයත් සමඟ තත්ත්වය තවත් බරපතල විය හැකි ය.

මෙහි ඇති වඩා උග්‍ර ගැටලූව නම් මේ අපද්‍රව්‍ය අයහපත් ආකාරයෙන් හසුරුවනු ලැබීම ය. මේ භාණ්‌ඩවල ඇතුළත් වන රන්, රිදී, පැලේඩියම් හා කෝබෝල්ට්‌ වැනි වටිනා ලෝහ වර්ග ලබා ගැනීම ආදායම් මාර්ගයක්‌ වේ. ඒ සඳහා දියුණු රටවල විවිධ සෞඛ්‍යාරක්‌ෂිත ක්‍රම භාවිත වුවත් දියුණු රටවල එවැනි ආරක්‌ෂිත ක්‍රම භාවිත නො වේ. එසේම ඒරටවල බොහෝ විට මේ කාර්යය සිදු වන්නේ ගෘහ කර්මාන්තයක්‌ ලෙස ය. ඒ නිසා නිකුත් වන විවිධ විෂ ද්‍රව්‍යවලට මේ ජනතාව ලක්‌ වීම සෞඛ්‍ය ගැටලූ ඇති කරන අතර අපද්‍රව්‍යවල ඇතුළත් රසායනික ද්‍රව්‍ය පරිසරයට නිදහස්‌ වීම පාරිසරික වශයෙන් දැඩි ගැටලූ ඇති කරයි.

Read more »

පෝෂ්‍ය ගුණයෙන් ඉහළ බෝංචි

එළවළු අතර බෝංචිවලට හිමි වන්නේ විශේෂ තැනකි. කාලයකට මිල ඉහළ යන එළවළු අතරට බෝංචි ද එක්‌ වේ. බෝංචි අයත් වන්නේ රනිල කුලයට ය. ලෙගියුමිනේසි (LEGUMINACEAE) ශාක කුලය ලෙසට ද හැඳින්වේ. උද්භිද විද්‍යාත්මකව ෆැසියෝලස්‌ වුල්ගාරිස්‌ (Phaseolus vulgaris) නම් වේ. විවිධ ආකාරයට ආහාරයට සකස්‌ කරගත හැකි ය. පෝෂණ ගුණයෙන් ඉහළ ය.

බෝංචි ග්රෑම් 100ක අඩංගු වන පෝෂණ සංයුතිය පහත පරිදි වේ.

තෙතමනය ග්රෑම් 86.1
ශක්‌තිය කිලෝකැලරි 48
ප්‍රොටීන් ග්රෑම් 3.8
මේදය ග්රෑම් 0.7
කාබෝහයිඩේ්‍රට්‌ ග්රෑම් 6.7
කැල්සියම් මිලිග්රෑම් 210
පොස්‌පරස්‌ මිලිග්රෑම් 68
යකඩ මිලිග්රෑම් 1.7
කැරොටින් මයික්‍රොග්රෑම් 187
තයමින් මයික්‍රොග්රෑම් 100
රයිබොෆ්ලේවින් මයික්‍රොග්රෑම් 60
නියෑසින් මිලිග්රෑම් 07

Read more »

6V to 12V Converter

This inverter circuit can provide up to 800mA of 12V power from a 6V supply. For example, you could run 12V car accessories in a 6V (British?) car. The circuit is simple, about 75% efficient and quite useful. By changing just a few components, you can also modify it for different voltages

Part Total Qty. Description Substitutions R1, R4 2 2.2K 1/4W Resistor R2, R3 2 4.7K 1/4W Resistor R5 1 1K 1/4W Resistor R6 1 1.5K 1/4W Resistor R7 1 33K 1/4W Resistor R8 1 10K 1/4W Resistor C1,C2 2 0.1uF Ceramic Disc Capacitor C3 1 470uF 25V Electrolytic Capcitor D1 1 1N914 Diode D2 1 1N4004 Diode D3 1 12V 400mW Zener Diode Q1, Q2, Q4 3 BC547 NPN Transistor Q3 1 BD679 NPN Transistor L1 1 See Notes MISC 1 Heatsink For Q3, Binding Posts (For Input/Output), Wire, Board

L1 is a custom inductor wound with about 80 turns of 0.5mm magnet wire around a toroidal core with a 40mm outside diameter.

Different values of D3 can be used to get different output voltages from about 0.6V to around 30V. Note that at higher voltages the circuit might not perform as well and may not produce as much current. You may also need to use a larger C3 for higher voltages and/or higher currents.

You can use a larger value for C3 to provide better filtering.

The circuit will require about 2A from the 6V supply to provide the full 800mA at 12V.

Read more »

Lead Acid Battery Maintenance

A Lead – Acid battery is composed of series of plates immersed in a solution of Sulphuric acid. Each plate has a Grid on which the active material is attached. In the negative plate, lead oxide is attached as the active material while on the positive plate, pure lead is attached. All the negative plates are connected together. Similarly all the positive plates are also connected together.

When the battery is connected to the load, the discharging process takes place in which the sulphuric acid in the electrolyte combines with the active material on the plate. This releases energy and the plate material is converted into lead sulphate. Both the active materials on the negative and positive plates become lead sulphate. During this chemical reaction, hydrogen atoms in the sulphuric acid combine with oxygen to form water. As a result, positive plates release electrons and the negative plates accept equal number of electrons. This creates a potential difference between the positive and negative plates. This reaction is heavy only if the battery is discharged through the load.

Lead acid batteries can be classified into two types namely Starting or Cranking battery and Deep cycle battery. The starting battery is known as SLI battery (Starting Light Ignition) and it is designed to give a heavy current to start a load such as engine. These have more number of plates and the plates are thin. Deep cycle battery on the other hand has thick plates and is designed for a number of discharge cycles.

The voltage within the battery depends on the number of cells. Each cell consists of two plates which generates 2 volts. The electrolyte in the battery is sulphuric acid- water mixture and has the specific gravity which is the weight of the sulphuric acid- water mixture compared to equal volume of water. Pure water has a specific gravity 1.

Battery and Cell

A lead acid battery is composed of array of cells. This array of cells is known as Battery. A 12 volt Mono block battery has 6 cells (each gives 2 volts) but a 2 volt tubular battery has only one cell.

The capacity of the battery to store charge is expressed in terms of Ampere hours (Ah). One Ah = 3600 coulombs. 1 Ah battery can provide 1 ampere current in 1 hour. The 100 Ah tubular battery used in Inverters can give 1 ampere current for 100 hours. Battery rating is based on the constant discharge rate for a particular time; say 10 hours, till the terminal voltage reduces to minimum. Typically a 100 Ah battery gives 5 ampere discharging current for 20 hours. During charging, the energy from the external power source causes the chemical changes in a reverse manner so that battery regains its charge.

Battery cycle

One complete discharge and recharge forms a battery cycle. This cycle is usually a discharge from 100 % to 20 % change followed by recharging from 20 % to100 %. Life of the battery depends on the number of deep cycles per day. For example, if a battery is discharged 50 % per day and recharged to 100 %, its life increase to twice than a battery discharging and recharging occasionally. Therefore it is better to discharge and recharge emergency lamp battery and inverter battery daily to increase its life. It is also better to start vehicles daily even if it is not running. This prevents self discharge and increases the efficiency for cycling.

Self discharge

If the lead acid battery is not discharging through the load, self discharge takes place @ 4 % per week at 27 degree. For example, a 125 Ah battery shows self discharge @ 5 Amps current per week if it is not discharging through the Inverter.

Battery equalization

All the cells in the battery will not be equally good due to aging. The aging process starts at the moment the battery leaves the manufacturing factory. Some cells accept charge very fast and some in a slow rate. If this happens, the battery will not hold sufficient charge and will discharge very fast through the load. To prevent this and to charge all the cells equally, the equalization method is used. Equalization is done by giving slight overcharge to the battery even after the terminal voltage rises to maximum. Due to this overcharging, the weaker cells also get time to accept full charge. A fully charged 12 volt lead acid battery will show 13.8 V terminal voltage and a 12 V tubular battery will show 14.8 V in the fully charged state.

Battery discharge rate

Lead acid battery can be discharged either at a slow rate for long time or at a high current for a short period. For example, a 10Ah lead acid battery can be discharged at 0.1C rate and will give 1 Amps current for 10 hours. If the same battery is discharging at 1C, it gives 10 Amps current for 1 hour only. The discharge rate is linear on low loads. When the load increases, this linear relationships losses and the battery suffers internal loss of energy and heats up.

Sulphation

This is the most important factor affecting battery efficiency. The lead sulphate accumulating on the plates prevents charge release/ acceptance cycles. Usually the lead sulphate crystals will be removed during water filling and charging. So it is better to charge the battery as soon as possible to prevent sulphation. Always keep the normal water level by adding distilled water or de- ionized water. Tap water contains minerals which may alter the electrolyte chemistry.

Battery breakdown

One or more of the following reasons can cause a premature battery breakdown.

1. Self discharge- if the battery is not cycling for long period
2. Capacity loss- due to sulphation, improper charging, dry battery etc.
3. Overcharging- excessive float charge
4. Dendrite growth- formation of crystal growth on the plates
5. Sulphation- formation of lead sulphate layer on the plate
6. Grid corrosion- degradation of plate grids
7. Excess heat and water loss- overcharging with high current

Battery explosion

This is a dangerous situation due to one of the following reasons.
1. Battery Shorting

If the battery plates are shorted, the energy will be released quickly. Shock on the old battery plates break them and short each other. This causes electrolyte boiling and explosion.

2. Over charging

When the battery is overcharged, the charge voltage increases above the Gassing voltage. This causes formation of excess hydrogen. The Gassing voltage of a 12 V lead acid battery is 14.3 at room temperature. The battery voltage crosses the gassing voltage level if one or more cells are damaged or weaker. The weaker cell will charge last since its resistance is lower than the good cells. So higher voltage appears across the good cells and may increase the voltage above the gassing voltage level. The hydrogen produced due to this will recombine in the sealed batteries but sometimes escape in flooded lead acid batteries leading to fire and explosion if there is any spark.

Some battery tips

1. Always charge the battery with caps in space.

2. Always fill the battery with distilled water before charging. This reduces the space for the accumulation of gas.

3. Place a wet cloth over the caps before charging. This prevents the chance of fire get in to the battery if there is a shorting in the terminals.

4. Do not keep any inflammable gas or liquid near the battery.

5. The charger should be connected to the AC socket only after it is connected to the battery terminals. This prevents sparking in the terminals.

6. Do not place any metal objects over the battery to prevent terminal shorting.

7. Always disconnect the negative terminal first.

8. Rock the charger clips to the terminals to remove any corroded material. If there is any corroded material, it may creates high resistance that results in terminal heating or reduce the flow of charge.

9. Do not use Bangles or Metal wearing when handling the battery charger. A shorting can burn your hands.

10. Always use a Transformer based charger. Remove the clips only after removing the AC plug.

Read more »

Rain Alarm

This circuit gives out an alarm when its sensor is wetted by water.
A 555 astable multivibrator is used here which gives a tone of about 1kHz upon detecting water.
The sensor when wetted by water completes the circuit and makes the 555 oscillate at about 1kHz.

The sensor is also shown in the circuit diagram.
It has to placed making an angle of about 30 - 45 degrees to the ground. This makes the rain water to flow through it to the ground and prevents the alarm from going on due to the stored water on the sensor.
The metal used to make the sensor has to be aluminium and not copper. This is because copper forms a blue oxide on its layer on prolonged exposure to moisture and has to be cleaned regularly.
The aluminium foils may be secured to the wooden / plastic board via epoxy adhesive or small screws.
The contact X and Y from the sensor may be obtained by small crocodile clips or you may use screws.

Read more »

240VAC TO 5V DC POWER SUPPLY

This is simple way to power some 5v logic from a 240vac source. If a 120vac power adapter is used, the circuit will also work for 120vac power lines.

Read more »